Birmanya müziği -> Hsaing Waing

Burma (ya da Birmanya) Güneydoğu Asya ülkesi. Sahip olduğu coğrafi konum tarih boyunca dış etkenler tarafından biçimlendirilmesini açıklar. Ülkenin resmi dili Birmancadır. Ülke ondört eyaletten müteşebbis bir federasyondur. Bölgenin kültürel çeşitliliği karşısında resmi sınırlar, bizim araştırma mantığımızda bir şey açıklamamaktadır. Ülke sınırları içindeki sayısız kültür birbirine göre değil kendi içinde araştırlıp değerlendirilmelidir.

Bizim bu çalışmada ele aldığımız konu, geleneksel Burma müziğinin açık hava icralarında kullanılan çalgı grubu olan hsaing waing’dir. Bu terim yalnızca bir çalgı grubunu değil aynı zamanda bir stili de tanımlamaktadır.Bu stilin şaşırtıcılığı, kıvraklığı ve enerjikliği bölgenin diğer müzik geleneklerinden kolayca ayırt edilebilirliğini sağlar. Benzerlik ancak Bali’den gong kebyar müziğiyle kurulabilir.

Hsaing Waing’in lider çalgısı pat waing adlı 21 davuldan oluşan bir settir. Bu davullar pirinç ve kül karışımı bir macunun derinin üzerine uygulanması ile akort edilir. Aynı yöntem Hindistan’da da uygulanmaktadır. Benzer davul setleri Hint tapınak kabartmalarında görünmektedir. Taylanda’da ise 7’li setler kullanılmaktadır. Pat waing’i çalan grubun şefidir. Zamansal kontrolü sağlamanın yanında stilistik ezgisel süslemeleri müziğin başat unsurudur. Pat waing’in yanında her zaman kyi waing adlı 21’li küçük gonglardan oluşan set bulunur ki davullarda eksik olan tını ‘parlaklığını’ sağlar. Bu gonglar da içine balmumu uygulanarak akortlanır. Bunun yanında maung saing adlı daha pes perdeli 18’li gong seti bulunur. Kyi waing’in ezgisel hattı üzerinde emprovize süslemeler gerçekleştirir. Bu üç ana ezgisel vurmalı çalgıya ek olarak pama ve hcaulounpa adlı davullar da bulunur ki bunların işlevi ezgisel değil zamansal vurgulamaya dayanır. Hsi adlı küçük zil ve wa adlı kastanyet cinsi çalgılar Burma geleneksel müziğinin bir çok türünde kullanılır ve wa güçlü hsi ise güçsüz zamanları belirtir. Vurmalı çalgılara ek olarak grupta bir/iki hnai adlı zurna bulunur. Hnai üç ana vurma çalgının çaldığı ezgisel hattı bir oktav üstten takip ederken soru-cevap tarzı ilişkilere de girebilir. Hnai’nin birbirine eşit uzaklıkta önde 7 arkada 1 deliği bulunmaktadır.

Burma geleneksel müziğinde kullanılan modlar beş seslidir ve batı diyatonik dizisiyle karşılaştırılabilecek 7 ana ses içinden seçilirler. Bu 7 ses içinde 3’üncü ve 7’inci basamaklar batı diyatonik dizisine göre biraz pes 4’üncü basamak ise diktir. Ezgiler genellikle inici bir karakter sergiler. Bir ezgiyi aynı anda birçok çalgının çeşitlemeli ve süslemeli biçimde çalması heterofonik bir dokunun oluşmasını sağlar. Her modun güçlü dereceleri vardır. Öğrenci hocasından bunları öğrenerek doğaçlamasını bu güçlü dereceler üzerinden kurar. Geleneksel bir ezginin çalınmasında da benzer bir yöntem uygulanır; ezginin belirli notalarının çevresinde arı dansı yapılır.

aykut caglayan (02.06.06)